13 Pułk Piechoty (PSZ)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1941 |
| Rozformowanie |
1942 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Nikodem Sulik |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
13 Pułk Piechoty „Rysiów” (13 pp) – oddział piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.
Historia pułku
[edytuj | edytuj kod]13 pułk piechoty był formowany od 13 września 1941 roku w składzie 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty w Tatiszczewie. 17 września został wydany pierwszy rozkaz dzienny, a następnego dnia odbyła się odprawa wszystkich oficerów pułku[1]. 19 września ogłoszono w rozkazie obsadę personalną pułku oraz przydzielono pododdziałom radzieckie regulaminy wojskowe. Kolejnego dnia przyjęto pierwszą partię koni. 21 września pułk otrzymał karabiny i karabiny automatyczne[2]. 1 października zarządzono budowę ziemianek i zabezpieczenie istniejących urządzeń na zimę[3]. 19 października poświęcono i otwarto świetlicę pułkową, która z trudem mogła pomieścić 90 osób. 30 października w trakcie odprawy oficerów przeprowadzono wybory do sądu honorowego[4]. 24 listopada zmarł por. Antoni Majchrzycki, zastępca szefa sztabu i oficer oświatowy pułku, dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych, który w czasie wojny z bolszewikami służył w załodze pociągu pancernego „Generał Sikorski”[5]. 2 grudnia został powołany Komitet Pomocy Rodzinom Polskim na terenie ZSRR[6]. 6 grudnia odbyło się zebranie komitetu redakcyjnego pisma pułkowego „Ryś”. Tego samego dnia został uruchomiony dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty dla podoficerów i szeregowych z cenzusem. Następnego dnia wszyscy szeregowcy pułku otrzymali legitymacje osobiste. 10 grudnia „pułk wkopał się w zimę”, budując 108 małych i 23 podwójne ziemianki. Przy budowie ziemianek zatrudnionych było 2605 żołnierzy. Na budowę ziemianek zużyto 432 m² drzewa[7]. 15 grudnia, w związku z przyjazdem Naczelnego Wodza, ogłoszono awanse. Na stopień podpułkownika został mianowany major Wincenty Powichrowski, na stopień majora kapitanowie Stanisław Górnikowski, Ludwik Ziobrowski i Marceli Midor, a na stopień kapitana porucznicy Antoni Majchrzycki (pośmiertnie), Wacław Buyko, lek. Imisław Rozbicki i Leon Berkowicz[8].
Następnie pułk przewieziony został transportem kolejowym w dniach 16–26 I 1942 r. do wsi Błagowieszczanka w Kirgiskiej SRR. Struktura organizacyjna wzorowana była na etacie pułku strzeleckiego Armii Czerwonej.
W sierpniu 1942 roku został ewakuowany z ZSRR poprzez Iran do Iraku, a we wrześniu włączony w skład Armii Polskiej na Wschodzie. 25 października 1942 roku pułk został rozformowany. Na jego bazie zostały utworzone dwa bataliony strzelców (10 i 13) oraz zawiązki dla innych oddziałów 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty.
Obsada personalna pułku
[edytuj | edytuj kod]- Dowódcy pułku
- ppłk/płk Nikodem Sulik (15 IX 1941[1] - 24 III 1942[9])
- ppłk Wincenty Powichrowski (24 III - 25 X 1942[9])
- Zastępcy dowódcy pułku
- ppłk Józef Kramczyński (15 IX 1941[1] - 15 I 1942)[10]
- ppłk Wincenty Powichrowski (16 I - 24 III 1942)
- mjr Ludwik Ziobrowski (25 III - 25 X 1942)
- szef sztabu – mjr Edward Downarowicz[9]
- dowódca I batalionu - kpt. Józef Izydor Synowiec-Świątniczański[9]
- dowódca 3 kompanii strzeleckiej – kpt. piech. Jan Dragan[11]
- dowódca II batalionu - mjr Wiktor Stoczkowski[9]
- dowódca III batalionu - mjr Władysław Kamiński[9]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Kronika 1944 ↓, s. 8.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 10-11.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 14.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 18.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 20-22.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 22.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 23.
- ↑ Kronika 1944 ↓, s. 30.
- ↑ a b c d e f Kryska-Karski i Barański 1973 ↓, s. 47-48.
- ↑ Instytut Polski i Muzeum Gen. Władysława Sikorskiego w Londynie sygn. A XII. 86/2/, Wniosek awansowy ppłk Kramczyńskiego Józefa na stopień pułkownika, 1946.
- ↑ Dragan 1942 ↓, s. 14.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Witold Biegański: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
- Grzegorz Gera: Historia batalionu. 13 Wileński Batalion Strzelców „Rysiów”. [dostęp 2018-04-11].
- Jan Dragan: Kwestionariusz dla oficerów Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (walki w 1939 r.). [w:] B.I.106a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1942-07-20. [dostęp 2022-01-29].
- Kronika 13 Wileńskiego Batalionu Strzelców. T. I. 13 Wileński Batalion Strzelców, 1944.
- Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939-1945 Zeszyt nr 13 Materiały Uzupełniające do Księgi Chwały Piechoty Polskiej. Londyn: 1973.
- Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.